Trądzik pospolity

Trądzik pospolity jest jedną z najczęściej występujących chorób dermatologicznych. Szczyt zachorowań przypada na okres pokwitania, ale zmiany coraz częściej obserwuje się wśród osób w wieku dojrzałym. Na skórze najczęściej w strefie najbogatszej w gruczoły łojowe, czyli w tzw. strefie T na twarzy oraz na plecach i klatce piersiowej pojawiają się zaskórniki, grudki, wykwity zapalne oraz zmiany pozapalne – blizny i przebarwienia. Istnieje wiele czynników warunkujących występowanie trądziku i tylko dokładna analiza i ich poznanie będzie skuteczne w walce z tą chorobą.

Trądzik pospolity – przyczyny

Zwykle kojarzony jest z okresem dojrzewania, ale jest dermatozą, która może pojawić się w każdym wieku i może sygnalizować szereg różnych zaburzeń w funkcjonowaniu naszego organizmu. Wywoływany jest nie tylko zaburzeniami hormonalnymi i bakteryjnymi. Okazuje się, że często ma bardzo skomplikowane podłoże, które trzeba dokładnie i indywidualnie przeanalizować.

Geny?
Najprościej o wszystko oskarżyć geny i naszą naturalną skłonność do zachorowania, bo przecież najbliżsi też borykali się z tym problemem. Ale uwaga! 90% społeczeństwa przechodzi mniej lub bardziej zaostrzoną formę trądziku, więc może być to mylny trop. Tym bardziej, że udowodniono, iż ekspresja genów odpowiedzialnych za ujawnienie się trądziku następuje nie pod wpływem czynników wewnętrznych, ale zewnętrznych – cywilizacyjnych, pokarmowych oraz wynikających z trybu życia i stresu.

Skoro nie geny to co?
I tu zaczyna się bardzo często pomijana diagnostyka na rzecz leczenia objawowego. Pamiętajmy, że tylko trafna diagnoza i poznanie przyczyny pozwoli na skuteczną walkę z trądzikiem, zamiast łagodzenia objawów widocznych na skórze. Przejdźmy zatem po kolei przez etiologię trądziku pospolitego.

Hormony
W pierwszej kolejności winowajców powinniśmy upatrywać w poziomie androgenów i estrogenów, ale też hormonów tarczycy, hormonów stresu, wzrostu i prolaktyny.

Androgeny produkowane są w jajnikach lub jądrach. Wpływają na wielkość komórek gruczołu łojowego, przez co stymulują wydzielanie łoju, a także pobudzają namnażanie komórek naskórka. Czasami mamy do czynienia z sytuacją, iż poziom hormonów jest prawidłowy, albo zmiany pojawiają się tylko w określonych partiach skóry. Czy oznacza to, że przyczyny powinniśmy szukać gdzie indziej? Otóż nasz organizm jest dużo bardziej skomplikowany i nic nie jest tak proste. Okazuje się bowiem, że narząd docelowy androgenów, czyli mieszek włosowo–łojowy może działać nadreaktywnie na prawidłową ilość hormonu.

Estrogeny hamują syntezę androgenów, przez co zmniejszają produkcję łoju. Efekt ten doskonale widoczny jest pomiędzy 21 a 28 dniem cyklu miesiączkowego, gdy na skutek spadku produkcji estrogenów wygląd skóry kobiet zwykle się pogarsza. Podobne skutki wzmożonego łojotoku obserwujemy w sytuacji, gdy receptory estrogenowe zostają zajęte przez substancje estrogenopodobne. Wówczas pomimo poziomu hormonów w normie obserwujemy skutki podobne do ich braku. Hormon, który nie ma wolnych receptorów nie działa. Substancje, które wiążą receptory estrogenowe nazwane zostały obesogenami, gdyż poprzez zdolność zmieniania komórek macierzystych w komórki tłuszczowe, stały się czynnikami rosnącej epidemii otyłości. Istnieje 20 takich substancji, które obecne są w pożywieniu, wodzie, środowisku i otaczających nas przedmiotach. Zaliczamy do nich między innymi:

• ołów,
• bisfenole (obecne w plastikowych butelkach na wodę),
• nikotynę,
• glutaminian sodu (obecny przede wszystkim w wysokoprzetworzonych produktach typu instant, gotowych zawekowanych daniach, konserwach mięsnych, wędlinach, pasztetach, sosach sojowych i rybnych oraz w wielu gotowych mieszankach przypraw),
• dioksyny,
• pestycydy,
• benzopireny (uwalniane podczas procesu wędzenia lub grillowania),
• ftalany,
• genisteinę,
• fruktozę (cukier pod każdą postacią).

Na zwiększenie wydzielania łoju wpływa również syntetyczna postać progesteronu, hormony stresu (adrenalina i noradrenalina), pośrednio prolaktyna, którą wzmaga między innymi stres czy nadmierny wysiłek fizyczny. Również dysfunkcja tarczycy ma wpływ na występowanie trądziku, gdyż powoduje zwiększoną syntezę lipidów.

Bakterie
Nadmierna produkcja łoju oraz zamknięcie ujścia gruczołu łojowego na skutek zaburzonego procesu rogowacenia stwarza sprzyjające warunki dla rozwoju bakterii (trądzik pospolity). Są to najczęściej Propionibacterium acnes, Staphylococcus epidermidis lub Malanezia furfur. Bakterie, które w nadmiernej ilości bytują na skórze rozkładają tłuszcze zawarte w łoju. Powstałe w tym procesie produkty mają zaś działanie drażniące, nasilają rogowacenie okołomieszkowe i aktywują czynniki prozapalne.

Dieta i kondycja jelit

Ogromne znaczenie ma również skład flory bakteryjnej jelit oraz nieszczelność ścianek jelita. Jeżeli od lat domagamy na przewlekłe zaparcia, częste biegunki lub wzdęcia to oznacza, że nasze jelita są w kiepskiej kondycji. Czynnikami uszkadzającymi jelita jest m.in. niezrównoważona dieta, z dużym udziałem pokarmów o wysokim indeksie glikemicznym, wysokoprzetworzonych, naszpikowanych konserwantami, zanieczyszczonych metalami ciężkimi, pestycydami i antybakteryjnymi dodatkami, a także terapie antybiotykowe i stres.
Dieta, w której ogromny udział mają produkty o wysokim indeksie glikemicznym może doprowadzić do hiperinsulinemii. Podniesiony zaś poziom insuliny stymuluje wydzielanie androgenów, a tym samym powoduje zwiększoną produkcję sebum.
Zmiany trądzikowe może również nasilać zbyt częste spożywanie mleka krowiego i produktów mlecznych. W terapii trądziku zatem ważne jest również wprowadzenie zdrowych nawyków żywieniowych które pomogą nam odbudować równowagę flory jelitowej i nie będą nasilać zmian trądzikowych.
Co możemy zrobić?

1. Wprowadź do diety prebiotyki i probiotyki.
2. Spożywaj błonnik – migdały, czarne oliwki, produkty pełnoziarniste, śliwki, figi, fasola, groch.
3. Jedz produkty bogate w dobroczynne bakterie – sery, jogurty, kiszona kapusta, soki laktofermentacyjne z warzyw.
4. Spożywaj produkty wspomagające detoksykację organizmu – kurkuma, karczoch, czarna rzepa.
5. Zastąp cukry proste, węglowodanami złożonymi, które obecne są w produktach z pełnego ziarna (chleb razowy, makarony gryczane) oraz w warzywach (ziemniaki, soczewica, groch, fasola, kukurydza).
6. Zrezygnuj z kolorowych napojów i słodyczy.
7. Unikaj żywności wysokoprzetworzonej, czyli gotowych dań i mieszanek przypraw, a wybieraj zdrowe, jak najbardziej naturalne i lekkostrawne produkty.
8. Spożywaj duże ilości świeżych warzyw i owoców (z owoców wybieraj te mniej słodkie).
9. Wybieraj produkty bogate w: cynk, który reguluje pracę gruczołów łojowych (np. owoce morza, ryby, wątróbka), witaminy z grupy B, łagodzące różne schorzenia skórne (np. jaja, drożdże, rośliny strączkowe, orzechy), witaminę C (np. pomarańcze, czerwoną paprykę i brokuły).
10. Pij dużo wody, która jest niezbędna przy wielu procesach metabolicznych.
11. Zadbaj o aktywność fizyczną – im więcej ruchu tym mniejszy apetyt na słodycze!

Jak objawia się trądzik pospolity?

U wszystkich chorych możemy zaobserwować:

• Nadmierną produkcję łoju (skóra się przetłuszcza, błyszczy),
• Wzmożone rogowacenie ujść gruczołów łojowych (na skórze pojawiają się zaskórniki otwarte i zamknięte, które mogą przekształcić się w grudkę, krostę lub guzek),
• Nadmierny rozwój flory bakteryjnej na powierzchni skóry (nasilają stan zapalny),
• Stan zapalny toczący się w skórze.

Postacie trądziku:

• zaskórnikowy – łagodna, niezapalna postać, zmiany w postaci zaskórników otwartych (popularnie nazywane wągrami) i zamkniętych występują na twarzy, czole i policzkach,
• grudkowy – łagodna postać, gdzie poza zaskórnikami na skórze występują również grudki,
• grudkowo – krostkowy – najczęstsza postać trądziku, gdzie na twarzy, plecach, ramionach i klatce piersiowej pojawiają się stany zapalne w postaci grudek i krost,
• ropowiczy – oprócz zmian takich jak zaskórniki, krosty i grudki występują także guzy i guzki, które mają zdolność rozmiękania i przebijania na zewnątrz z ropną lub krwistą wydzieliną, pozostawiają blizny zanikowe,
• skupiony – ciążka postać trądziku, występująca częściej u mężczyzn, na skórze widoczne są szczególnie torbiele i głębokie ropnie, które goją się z wytworzeniem blizn,
• piorunująca – najcięższa postać trądziku przebiegająca z towarzyszącymi objawami ogólnymi t.j. złe samopoczucie, gorączka, spadek masy ciała, leukocytoza, bóle stawowo–mięśniowe, zmiany ropne bardzo szybko się rozprzestrzeniają i ustępują z bliznami i martwicą krwotoczna, dotyczy głównie u młodych mężczyzn w wieku 13–16 lat,
• odwrócony – ciężka odmiana trądziku występująca w specyficznych lokalizacjach – okolicach pach, pachwin, wokół odbytu i warg sromowych.

Inne rodzaje:

• zawodowy – u osób mających kontakt w pracy z np. smarami olejowymi czy chlorem, zmiany występują w okolicach oczodołów i w miejscach styku brudnych ubrań ze skórą,
• polekowy – występuje w postaci zmian grudkowo-krostkowych, bez zaskórników u osób stosujących preparaty steroidowe, lit, brom, barbiturany, hormony androgenowe,
• kosmetyczny – wywołany częstą aplikacją pudrów, podkładów, różów i innych kosmetyków kolorowych, zawierających w składzie substancje komadogenne m.in. lanolina, woski, wazelina, oleje roślinne,
• niemowlęcy – związany z hormonami przekazanymi dziecku przez matkę i ze stosowaniem olejów mineralnych do pielęgnacji skóry niemowlęcia,
• wywołany – najczęściej występuje u młodych dziewcząt z problemami psychicznymi, na skutek chronicznego zdrapywania nawet najmniejszych zmian na skórze, co skutkuje powstaniem nadżerek i przeczosów.

Leczenie trądziku

W zależności od stopnia zaawansowania choroby trądzik pospolity może być zwalczany poprzez leczenie dermatologiczne, działanie kosmetologa i zawsze podparty odpowiednia pielęgnacją domową. Należy pamiętać o podstawowych zasadach w leczeniu trądziku:

1. Jest to choroba nawracająca i nie można „sobie odpuścić” w momencie, gdy wygląd naszej skóry stał się dla nas zadowalający. Efekty kuracji utrzymają się tylko wtedy, gdy będziemy systematycznie dbali o naszą skórę i dostarczali jej tego czego potrzebuje.
2. Leczenie choroby trądzik pospolity należy rozpocząć jak najwcześniej, zanim choroba znajdzie się w zaawansowanym stadium. Zahamowanie rozwoju trądziku uchroni nas przed powstaniem trwałych zmian w postaci przebarwień i blizn.
3. Leczenie trądziku to kuracja długoterminowa i wymaga ogromnej dyscypliny.
4. Zgłaszając się we wczesnym stadium choroby do kosmetologa jest szansa, iż poprzez odpowiednie zabiegi kosmetyczne zniwelujemy dotychczasowe zmiany.
5. W zaawansowanym stadium choroby kosmetolog może odmówić zabiegu i wskazać konieczność konsultacji z dermatologiem – taka reakcja kosmetologa świadczy o jego wiedzy i świadomości a nie braku umiejętności.

Poniżej przedstawiam zestawienie najczęściej spotykanych metod leczenia trądziku:

1. Preparaty z nadtlenkiem benzoilu – stosowane miejscowo, redukują ilość zasiedlających skórę bakterii Propionibacterium acnes. Po terapii zaleca się kurację nawilżającą, która zniweluje ewentualne podrażnienie skóry.
2. Kremy lub żele zawierające kwas azelainowy (np. Skinoren zawierający 20% kwas azelaniowy)- leczenie zarówno zmian trądzikowych, jak i przebarwień (trądzik pospolity). Działa przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie, zmniejsza wydzielanie łoju, działa złuszczająco i hamuje powstawanie przebarwień.
3. Doustna suplementacja witaminą B6, B2, D i PP, powoduje zmniejszenie wydzielania łoju i wspomaga proces keratynizacji.
4. Retinoidy – w postaci tretynoiny, izotretynoiny, adaptalenu czy tazarotenu. Ułatwiają usuwanie korneocytów i prawidłowe funkcjonowanie mieszków włosowych, przez co mieszki nie zapychają się łojem i martwymi komórkami naskórka.
5. Antybiotyki miejscowe – erytromycyna czy klindamycyna stosowana miejscowo w postaci kremów, płynów lub żeli. Terapia często wspomagana cynkiem, retinoidami lub nadtlenkiem benzoilu.
6. Antybiotyki doustne – tetracykliny działające przeciwbakteryjnie i przeciwzapalnie.
7. Hormony – wskazane przy nadmiernym łojotoku u kobiet po 20 r.ż. i trądziku późnym. Hamują one nadmierną aktywność androgenów.
8. Izotretinoina – stosowana tylko w leczeniu postaci ciężkiej choroby trądzik pospolity, opornej na kurację antybiotykową. Działa przeciwzapalnie, przeciwzaskórnikowo i przeciwłojotokowo. Na początku leczenia należy nastawić się na początkowe pogorszenie stanu skóry. I co ważne – terapia izotretinoiną wyklucza stosowanie innych substancji działających miejscowo.

Pielęgnacja cery trądzikowej

Każdą terapię – gabinetową czy dermatologiczną należy wspomagać codzienną pielęgnacją domową. Kosmetyki odpowiednie dla cery trądzikowej powinny wzmacniać barierę naskórkową, nawilżać, hamować produkcję wolnych kwasów tłuszczowych, matowić (ale z umiarem), działać przeciwbakteryjnie i przeciwzapalnie.
Które wybrać? Szukając kosmetyków dla cery trądzikowej wybierajmy te zawierające w swoim składzie:

• NNKT (kwas linolowy i linolenowy) – olej arganowy, olej z awokado, olej z konopii, olej z pestek moreli, olej z orzechów laskowych, olej z wiesiołka, olej z ogórecznika czy masło shea),
• Skwalen/skwalan,
• Fosfolipidy,
• Ceramidy,
• Antyoksydanty (wit. C, E, A, koenzym Q10, resweratrol, polifenole, flawonoidy, glutation i inne),
• Kwas pantotenowy, bisabolol,
• Przeciwzapalne wyciągi roślinne – aloes, rumianek, nagietek, owies, lukrecja, skrzyp, lawenda, oczar,
• Kwas mlekowy, cytrynowy, azelainowy, salicylowy, ferulowy,
• Retinoidy.

Ważne, aby w kosmetykach unikać substancji komadogennych, czyli zapychających pory skórne. I tu każdy indywidualnie powinien zbadać reakcję swojej skóry na nowy kosmetyk, bo to co jednych będzie zapychało, innych niekoniecznie. Komadogenność składniku kosmetyku polega na tym, iż razem z martwymi komórkami naskórka i sebum blokuje on ujścia mieszków włosowych, czyli porów, powodując powstawanie grudek, zaskórników, a w końcu stanów zapalnych.

Oto lista najbardziej komadogennych substancji, których staraj się unikać:

• lanolina (Lanolin, PEG-75),
• wazelina (Vaseline, Synthetic Wax, Petrolatum),
• wosk ziemny (Ceresin),
• parafina i jej pochodne (Paraffinum Liquidum, Mineral Oil, Paraffin, Isoparaffin),
• gliceryna (Glicerin,1,2,3-propanotriol),
• stearyna (stearic acid, kwas stearynowy),
• niektóre estry i alkohole (Isopropyl Myristate, Isopropyl Linoleate, Isocetyl Stearate, Hexadecyl Alcohol, Myristyl Myristate),
• Sodium Lauryl Sulfate,
• sól chlorku potasu (Potassium Chloride),
• Algae Extract, Red Algae,
• olejek z kiełków pszenicy (Wheat Germ Oil),
• olej kokosowy (Coconut Oil), z awokado, kukurydziany, lniany (Flaxseed Oil),
• masło kakaowe (Cocoa Butter),
• barwniki D&C (w pomadkach, błyszczykach, lakierach),
• silikony (Cyclomethicone, Dimethicone, Simethicone, Trimethicone, Cyclopentasiloxane).

Podstawowe kroki pielęgnacji cery trądzikowej:

OCZYSZCZANIE

• Myj twarz nie częściej niż 1-2 razy dziennie! Częstsze mycie podrażnia skórę.
• Pamiętaj, że oczyszczanie twarzy to czynność kilkuetapowa – demakijaż, mycie, tonizacja.
• Przed właściwym oczyszczaniem wykonaj demakijaż, zwłaszcza jeżeli Twój make-up jest dosyć „ciężki”. Do tego celu doskonale sprawdzi się płyn micelarny. Ale uwaga!!! Jeden z najczęściej popełnianych błędów to pozostawianie na skórze resztek płynu micelarnego i zakończenie zmywania twarzy na tym etapie. Płyn micelarny na środki myjące, które pozostawione na skórze działają na nią drażniąco.
• Do mycia unikaj preparatów zawierających drobinki złuszczające, a wybieraj kosmetyki do oczyszczania z dodatkiem kwasów (w stężeniu max. 2%): kwasu salicylowego, mlekowego, glikolowego, azelainowego lub nadtlenkiem benzoilu, oraz ekstraktów roślinnych np. z zielonej herbaty, wierzby białej, lnu czy olejek z drzewa herbacianego. Ważne aby unikać w składzie SLS. Preparat myjący zmyj wodą.
• Pamiętaj, że po każdym kontakcie skóry z wodą należy ją stonizować – wystarczą czyste wody kwiatowe np. hydrolat oczarowy.

NAWILŻANIE i NORMALIZACJA

• Wybieraj kremy lub żele przeznaczone specjalnie dla skóry trądzikowej, które są lżejsze, szybciej się wchłaniają, nie zapychają, czasem nawet matują.
• Czytaj etykiety kosmetyków i wybieraj te zawierające jak najwięcej naturalnych składników, wolnych od substancji komadogennych.
• Codzienna pielęgnacja cery trądzikowej powinna być oparta o lekki krem nawilżający na dzień i krem przeciwtrądzikowy, normalizujący lub z kwasami na noc.
• Daj kosmetykowi czas na działanie, ale jednocześnie obserwuj skórę i eliminuj te składniki, które jej nie służą.

ZŁUSZCZANIE

• Wykonuj peelingi złuszczające nie częściej niż 1 raz w tygodniu.
• Wybieraj peelingi enzymatyczne (np. z bromelainą, papainą, z ekstraktrem z drożdży), kwasowe AHA/BHA np. migałowy lub drobnoziarniste,
• Nigdy nie odrywaj skórek w trakcie silnego złuszczania – pozwolisz skórze się naturalnie wygoić i uchronisz się przed bliznami.

MASECZKI

• Znajdź czas 1 raz w tygodniu, aby położyć na twarz i miejsca zmienione trądzikiem maseczkę.
• Dla cery trądzikowej polecam maseczkę z glinki zielonej. Działa antyseptyczne i hamuje namnażanie się bakterii, ma właściwości dezynfekcyjne, dogłębnie oczyszcza pory oraz reguluje wydzielanie sebum. Uwaga! W trakcie zasychania glinki spryskuj ją wodą lub hydrolatem roślinnym np. oczarowym, aby nie dopuścić do przesuszenia skóry.
• Dobrze sprawdzi się również maska algowa (np. spirulina), która ma działanie łagodzące i wyciszające, jest silnym przeciwutleniaczem, bogactwem witamin i minerałów, a także tłuszczy (w tym kwas gamma-linolenowy istotny w terapii trądzikowej).

POKOCHAJ SWOJE MAŁE NIEDOSKONAŁOŚCI i DAJ SOBIE CZAS – każda kuracja, aby mogła zadziałać wymaga czasu i cierpliwości!

Pielęgnacja gabinetowa

W pielęgnacji skóry trądzikowej warto wspomóc się możliwościami, jakie proponują nam w swoich gabinetach kosmetolodzy. Ważne, aby pamiętać, że każdy zabieg powinien być poprzedzony dogłębnym wywiadem, w którym odpowiemy sumiennie na wszystkie zadane pytania. Niezbędne jest również przedstawienie zaleceń lekarza dermatologa, który prowadzi nasze leczenie, gdyż jest to konieczne dla wykluczenia wszelkich przeciwwskazań do zabiegu. Pamiętaj! Ani Ty sam ani kosmetolog nie mogą naruszać zmian ropnych!
Poniżej przedstawiam listę najczęściej wykonywanych zabiegów dla skóry trądzikowej:

1. Peeling kawitacyjny i sonoforeza
2. Darsonwalizacja
3. Zabiegi z kwasami
4. Mezoterapia mikroigłowa
5. Zabiegi laserowe

Trądzik pospolity nie jest łatwym przeciwnikiem, ale można go okiełznać.

Zapraszam na konsultację, podczas której wspólnie ustalimy plan pielęgnacji Twojej skóry.